การดำเนินงาน KM ปีการศึกษา 2562 คณะนิเทศศาสตร์ ดำเนินโครงการแลกเปลี่ยนรู้ ตามพันธกิจด้านการผลิตบัณฑิต/การเรียนการสอนสำเร็จลุล่วง โดยคณะกรรมการ KM คณะนิเทศศาสตร์ ประชุมเพื่อหารือ และมติร่วมกันเพื่อกำหนดหัวข้อ/ความรู้ที่ต้องการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ จนสรุปร่วมกันได้ว่า คณะนิเทศศาสตร์ มีอาจารย์ที่มีความรู้ ความเชี่ยวชาญ ทักษะการใช้เครื่องมือสมัยใหม่ เครื่องมือการสอนผ่านสื่อออนไลน์สำหรับการเรียนการสอนทางนิเทศศาสตร์อยู่แล้ว อาทิ ดร.รจนา พึ่งสุข อ.รชิดา สิริดลลธี อ.บริรักษ์ บุณยรัตพันธ์ เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเรื่องดังกล่าวจากผู้แบ่งปันความรู้ที่มีความรู้ในตนพร้อมใช้ จึงกำหนดให้มีการประชุม KM หัวข้อ “การใช้ Hybrid Technology เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนทางนิเทศศาสตร์” จัดจำนวน 5 ครั้งระหว่างวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ.2562 ถึงวันที่ 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2563 เวลา 13.00-16.30 น. ณ ห้องประชุม KM คณะนิเทศศาสตร์ ชั้น 11 อาคารเกษมนครา มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต ร่มเกล้า มี อาจารย์คณะนิเทศศาสตร์ จำนวน 23 คนเข้าร่วมประชุม วิทยากรเป็นอาจารย์คณะนิเทศศาสตร์ที่เชี่ยวชาญด้านการใช้เทคโนโลยีเพื่อการเรียนการสอน คือ อ.ดร.รจนา พึ่งสุข และอ.รชิดา สิริดลลธี ผลการดำเนินงานพบว่า อาจารย์ที่เข้าร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้จำนวนมากกว่าร้อยละ 50 มีซึ่งมีทั้งอาจารย์ที่ใช้เทคโนโลยีในการเรียนการสอนมาก่อนหน้านี้และอาจารย์ที่สนใจทดลองใช้แลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกันและเห็นตรงกันว่าการใช้เทคนิคการสอนแบบผสมผสานกับเทคโนโลยีน่าจะทำให้นักศึกษาสนใจเนื้อหาการเรียนมากขึ้นและเหมาะกับศาสตร์ด้านนิเทศศาสตร์มาก แต่ก็ต้องเตรียมความพร้อมให้กับผู้เรียนพอสมควรและต้องคำนึงถึงคุณลักษณะกับปัจจัยสนับสนุนผู้เรียนที่แตกต่างกันร่วมด้วย
สรุปองค์ความรู้ที่ได้
องค์ความรู้ด้านการใช้ “การใช้ Hybrid Technology เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนทางนิเทศศาสตร์” สรุปได้ดังนี้
- เทคโนโลยีการเรียนการสอนแบบผสมผสาน (Hybrid Learning/Blended Learning) มีประโยชน์และเหมาะกับการเรียนการสอนทางนิเทศศาสตร์ที่กำหนดไว้ให้หลายวิชาในหลักสูตรต้องมีการฝึกปฏิบัติในชั้นเรียนและนำเสนอผลงานผ่านภาพเสียงความเคลื่อนไหวค่อนข้างมาก รวมถึงการที่ผู้สอนต้องนำตัวอย่างหรือกรณีศึกษาที่เกี่ยวข้องกับ media และ content มาประกอบการสอนค่อนข้างมาก
- การจัดการสอนแบบ Hybrid เน้นการสร้างปฏิสัมพันธ์ในการเรียน (Interactive learning) ระหว่างผู้เรียนด้วยกันหรือผู้เรียนกับผู้สอนใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่และนวัตกรรมการเรียนการสอนมาสนับสนุนให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง (Active learning / Hybrid learning)
- รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ผสมผสานระหว่างการสอนในชั้นเรียน (Face-to-Face) กับการสอนแบบ e-Learning โดยนำส่วนที่ดีที่สุด (Best features) ของการสอนทั้งสองแบบมาใช้เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ผู้เรียน
- การเรียนแบบHybrid คือ การเรียนในห้องเรียน+เรียนออนไลน์
- การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนแบบ Hybrid โดยผ่าน platform ต่างๆ ผู้สอนต้องทำการวางแผน และออกแบบเรื่องระบบการจัดห้องเรียน และระบบสื่อสาร ระบบการจัดเก็บข้อมูล การออกแบบบทเรียนและเนื้อหาการเรียนการสอน ระบบการส่งงาน ระบบการวัดและประเมินผล เป็นต้น โดยต้องทำให้ชัดเจนและแจ้งไปยังผู้เรียนให้ทราบด้วย
- ระบบการจัดห้องเรียน เช่น การใช้ Edmodo ซึ่งเป็นระบบการเรียนรู้ที่ผสมผสานระหว่างการใช้ e-Learning กับ Social Network และเป็นสื่อสังคมออนไลน์ที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนแสดงความคิดเห็นได้อย่างเต็มที่
- การกำหนดบทเรียนที่จะใช้ในการเรียนการสอนสามารถผ่านไฟล์ได้หลากหลายรูปแบบ เช่น ไฟล์เอกสารที่เป็น word power point หรือ PDF file ส่วนไฟล์ภาพและเสียง (VDO) ก็สามารถนำมาใช้เป็นบทเรียนประกอบการสอนได้เช่น youtube และ ISSUU
- การใช้ ISSUU เป็นการนำบทเรียนที่ผลิตเป็นเอกสารสิ่งพิมพ์ที่มีอยู่แล้วบรรจุลงไปใน electronic platform หรือในรูปแบบที่เป็น electronic document ทั้งนี้ ความแตกต่างกันของสื่อสิ่งพิมพ์กับ Digital Publishing คือ สิ่งพิมพ์เนื้อหาจะไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ และความสมบูรณ์ของเนื้อหาจะถูกจำกัดในตัวเองเมื่อถูกพิมพ์ออกมาวางขายแล้ว และไม่มี Interactivity การเชื่อมโยงเนื้อหาอ้างอิงต้องอาศัยอุปกรณ์ประกอบภายนอก ในขณะที่ Digital Publishing รูปแบบเนื้อหาสามารถเปลี่ยนแปลงได้ โดยการอัพเดทข้อมูลและสามารถใช้รูปแบบของ Web เข้ามาเชื่อมต่อ มี Interactivity ที่สามารถตอบสนองกับผู้ใช้งานได้อย่างดี การเชื่อมโยงเนื้อหาใช้ Hyperlink สามารถเข้าถึงข้อมูลต่างๆ ได้ง่ายและฉับไว (อ้างประกอบจาก https://www.thumbsup.in.th/how-do-you-know-digital-publishing)
- สำหรับระบบการจัดเก็บข้อมูลสามารถจัดเก็บลง Google Drive ได้
- นอกจากนี้ การใช้เครื่องมือเพื่อจัดการเรียนการสอนแบบ Hybrid ยังสามารถใช้ผ่าน Google Classroom ได้ ซี่งมีประโยชน์ คือ สามารถจัดเก็บไฟล์งานให้อย่างเป็นระบบ ภายใต้ Folder ที่ถูกจัดไว้เป็นหมวดหมู่แล้ว สามารถสร้างเทมเพลต Assignment ทำสำเนาให้กับนักเรียนนักศึกษาแต่ละคนได้ สั่งงานและกำหนดวันส่งการบ้านได้ ตรวจงาน และให้คะแนนสะดวก และประหยัดเวลาเช็คได้ว่าใครยังไม่ส่งงาน
- การใช้ Hybrid Technology เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนทางนิเทศศาสตร์ ยังสามารถใช้ผ่าน รูปแบบที่เรียกว่าClass 123 ได้อีกทางหนึ่งด้วย Class 123 เป็นเครื่องมือสำหรับบริหารจัดการชั้นเรียน เชื่อมต่อระหว่างอาจารย์ นักศึกษาและผู้ปกครองได้ และใช้ได้ทุกที่ทุกเวลา
- Class 123 เป็นเทคโนโลยีการเรียนการสอนที่นำมาผสมผสานกับการเรียนทั้งระบบออนไลน์และในห้องเรียนไปพร้อมๆ กันได้ โดยทำหน้าที่ได้หลายอย่าง เช่น ระบบเชคชื่อนักศึกษา / ให้คะแนน-หักคะแนน สร้างการแข่งขันในการเรียนหรือเก็บคะแนนสะสมในชั้นเรียน เป็นเครื่องมือจับเวลาสำหรับทำกิจกรรมในชั้นเรียน เครื่องมือสุ่ม จับกลุ่ม แบ่งกลุ่มการทำงานของนักศึกษา มีระบบแจ้งเตือนให้ในการควบคุมกิจกรรมในชั้นเรียน ใช้เป็นกระดานอิเล็กทรอนิกส์ สร้างโพสต์ประกาศข่าวต่างๆ
- สามารถตรวจสอบคะแนนจากงานที่มอบหมายนักศึกษา สามารถรายงานสรุปผลดาวนโ์หลดเป็นไฟล์ Excel
- สรุป เทคโนโลยีการเรียนการสอนแบบไฮบริด เป็นรูปแบบการเรียนการสอนที่สามารถสร้างบรรยากาศแห่งการเรียนรู้แบบผสมผสานก่อให้เกิดปฏิสัมพันธ์ (Interactive) ระหว่างผู้เรียน และผู้สอนได้เป็นอย่างดี เหมาะสมกับการเรียนรู้ทางนิเทศศาสตร์ที่ต้องอาศัยเครื่องมือและข้อมูลประกอบการเรียนการสอนบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ต (Social Network) เป็นการนำเอารูปแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในชั้นเรียนปกติ (Traditional face-to-face classroom) มาผสมผสานกับรูปแบบกิจกรรมการเรียนการสอนบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ต (e-Learning) ในลักษณะการสื่อสารแบบประสานเวลา (Synchrous Mode) โดยภาษาอังกฤษเรียกว่า Hybrid Learning/Blended Learning
สำหรับอาจารย์ หรือเจ้าหน้าที่ท่านใดสนใจจะเรียนรู้และพัฒนาเรื่องนี้ต่อไปสามารถแลกเปลี่ยนความรู้เพิ่มเติมกับอาจารย์ในคณะที่ทดลองใช้การเรียนการสอนแบบ Hybrid Technology ได้ คือ อ.ดร.รจนา พึ่งสุข อ.รชิดา สิริดลลธี และอ.บริรักษ์ บุณยรัตพันธ์
ผศ.ดร.นิภากร กำจรเมนุกูล
ผู้บันทึกและสรุปองค์ความรู้